Vandaag wordt zij 80 jaar! PRINSES MARGRIET, de vergeten reserve koningin (van ruzie met Beatrix tot excuses van Willem-Alexander)

0

(Beeld: RVD – Martijn Beekman)

Prinses Margriet, die vandaag 19 januari 80 jaar wordt, is jarenlang het fundament onder de troon van koningin Beatrix geweest. Maar de tegen wil en dank reserve koningin van Nederland kreeg daar lang niet altijd de credits voor van haar oudste zus. Zelfs Willem-Alexander als koning moest nog een familieruzie voorkomen.


Het is een februari 2008 als koningin Beatrix en prinses Margriet samen hun verjaardag in Carré in Amsterdam vieren. De koningin, omdat ze zeventig jaar is geworden. De prinses vanwege haar 65ste verjaardag. Twee mijlpalen die wel een feestje waard zijn. Alle problemen uit het verleden lijken opgelost. En problemen hadden de twee zussen. En niet alleen omdat jarenlang in hofkringen met dedain op Margriets echtgenoot Pieter werd neergekeken.

Als Irene, de tweede dochter van koningin Juliana en prins Bernhard in 1964 in Rome zonder toestemming van het parlement trouwt met de Spaanse troonpretendent prins Carlos Hugo de Bourbon de Parme, de leider van een ultrarechtse beweging in Spanje komt Irene, tweede in de lijn van erfopvolging, niet meer in aanmerking voor de Nederlandse troon.


Het is klap voor Margriet, want van de ene op de andere dag schuift zij, tot dan toe nummer drie in lijn van de troonopvolging, een plekje op. Dacht ze als nummer drie vrij te zijn in haar partnerkeuze als nummer twee is ze dat niet meer. En dat zorgt voor problemen want ze is dan al verliefd op burgerman Pieter van Vollenhoven, de rechtenstudent uit Leiden.

De hoop aan het hof is dan nog dat de relatie met Pieter zou doodbloeden, maar die hoop gaat niet in vervulling. Als de pers achter de relatie van Margriet en burgerman Pieter komt kondigt koningin Juliana begin 1965 de verloving van de twee aan. Bij haar verloving verklapt Margriet dat ze het heerlijk vindt dat ze zich straks gewoon mevrouw Van Vollenhoven mag noemen. Moeder Juliana, die als koningin zo gewoon wilde zijn had dan ook geen bezwaar tegen een burger als partner van Margriet. Een beslissing van Juliana die niet goed valt bij oudste dochter, en kroonprinses, Beatrix. Beatrix vond het idee dat alles aan het hof zo gewoon mogelijk moest zijn vreselijk. Daarmee ging zij in tegen haar toekomstige onderdanen, want die vonden het prachtig dat Margriet verliefd was geworden op een burgerjongen. Ook in hofkringen wordt het voorgenomen huwelijk als onbestaanbaar beschouwd.

In het uit 2002 daterende boek ‘Pieter van Vollenhoven – burger aan het hof’, geschreven door historica en journaliste Dorine Hermans, valt te lezen dat de jonge Beatrix stond te stampvoeten aan de telefoon toen ze hoorde dat haar jongere zuster Margriet zich eerder dan verwacht zou gaan verloven met burgerjongen Pieter van Vollenhoven. Beatrix zou alleen adel, liefst uit het buitenland, aanvaardbaar hebben gevonden als echtgenoot van zus Margriet.

De dan 27-jarige kroonprinses hangt de opvatting aan dat een monarchie alleen goed kan functioneren als er voldoende afstand tot het volk wordt gehouden. Daarbij is afstamming, zo meende Beatrix, regel een. Trouwen met de zoon van de bakker of slager om de hoek is uit den boze. Ze keert zich tegen Pieter van Vollenhoven en het huwelijk.

Dat Beatrix zelf met Claus van Amsberg koos voor een man die weliswaar ‘von’ in zijn naam had staan, maar waarvan deskundigen betwijfelden of Claus volgens het Nederlandse recht zelfs maar jonkheer genoemd kon worden en dus net zomin als Pieter van adel was, deed in de opvatting van Beatrix niet ter zake.



Uiteindelijk trouwden Beatrix en Claus, in maart 1966, als eersten. In januari 1967 gaven Pieter en Margriet elkaar het jawoord. Maar die laatste huwelijksvoltrekking leidde tot een nog slechtere relatie tussen Beatrix en Margriet. De vraag of Margriet en Pieter in Baarn dan wel Den Haag zouden trouwen was de oorzaak van de nieuwe ruzie. Baarn was mooi zat meende Beatrix. Maar Margriet en Juliana, een van de weinige Pieter supporters aan het hof, dreven hun zin door. Het werd het Den Haag. Dat de relatie tussen Beatrix en zus Margriet onder hoogspanning staat bereikt ook het kabinet. Toenmalig minister Biesheuvel sprak tegenover premier Cals zijn grote bezorgdheid uit over de bijzonder slechte verhouding tussen Beatrix en Claus enerzijds en Margriet en Pieter.

Ook na het huwelijk blijven hofkringen met de nodige dedain op Pieter neerkijken. Dat Beatrix toen ze 1980 koningin werd bij haar inhuldiging in de Nieuwe Kerk te kennen gaf dat zij op Margriet en Pieter rekende bij de vervulling van haar taak kwam bijna als een schok voor die hofkringen. Beatrixs verzoenpoging was, volgens historica M. G. Schenk, in haar in 1980 verschenen ’Juliana. Vorstin naast de rode loper’ ingegeven door de aftredende koningin Juliana. Beatrix wist op ze als koningin in de toekomst Margriet nodig zou hebben bij de vervulling van haar ambt, omdat man Claus toen al leed aan een ernstige psychiatrische ziekte.

Maar het maakte allemaal niet dat Margriet en Pieter de eerste jaren van de regering van Beatrix welkom waren op Koninginnedag. Tot 1983 nam Beatrix op die dag alleen haar eigen gezin mee. Als in 1983 prins Claus wegens zijn ziekte niet in staat was om mee te gaan, deed Beatrix pas een beroep op Margriet en haar gezin.

In de jaren die volgden lijken de zussen elkaar steeds meer te gaan waarderen. Ook omdat Pieter, door de ziekte van prins Claus, zich ontpopte als een soort tweede vader voor de kinderen van Beatrix. Toen nog kroonprins Willem-Alexander vertelde in een tv-uitzending in 2007 over het 40-jarige huwelijk van het paar dat hij prinses Margriet en haar man, mr. Pieter van Vollenhoven, zelfs als zijn ’tweede ouders’ te beschouwen. Vanaf het moment dat Willem-Alexander naar de middelbare school ging, logeerde hij vaak in het weekend bij zijn tante en oom die wonen bij Paleis Het Loo in Apeldoorn. Pieter was voor hem altijd een ‘reality check’, zei Willem-Alexander. “Hij kent Nederland goed en heeft een andere kijk op dingen,” aldus de huidige koning. Ook toenmalig prinses Máxima heeft veel aan Van Vollenhoven gehad, vertelde ze. Desondanks is Pieter nooit prins geworden.

Het blijft soms ook nog wrijven tussen Beatrix en Margriet. Bijvoorbeeld als prins Bernhard jr. politieke toestemming voor zijn huwelijk met Annette Sekrève wenst. Maurits heeft eerder toestemming gevraagd en gekregen en eigenlijk vindt Beatrix het nu wel genoeg. Maar Margriet laat zich niet de les lezen door haar oudste zus Beatrix. Ondanks alles zegt Margriet later dat ze zich in de omgang met de eigen familie het veiligst voelt.

Maar de relatie tussen Beatrix en Margriet blijft desondanks broos. Als Willem-Alexander in zijn allereerste kersttoespraak als koning in 2013 prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven bedankt voor de hulp die zij 33 jaar gaven aan zijn moeder toen ze vorstin was wekt dat de nodige verbazing. ‘Mijn oom en tante hebben zich naast hun eigen werkzaamheden met verve ingezet ten dienste van haar koningschap, in lichte en donkere perioden. Zij verdienen een bijzonder woord van dank,’ zegt de nieuwe koning.

Het blijken woorden die zijn uitgesproken omdat een conflict zou dreigen tussen de gezinnen van Beatrix enerzijds en Margriet en Pieter anderzijds. Het gezin Van Vollenhoven neemt het Beatrix bijzonder kwalijk dat zij in haar eigen dankspeech bij haar vertrek als koningin niets heeft gezegd over haar zus Margriet die veel taken op zich nam toen de gezondheid van prins Claus zo slecht was. Het dankwoord van Willem-Alexander in zijn eerste kersttoespraak zou een gebaar zijn geweest om die ruzie bij te leggen.

Share.