De pas 32-jarige Iris de Graaf krijgt een van de meest begeerde banen bij de Nederlandse televisie: ze wordt presentatrice van het NOS-Journaal. De geboren Friezin maakt daarmee een bliksemcarrière op tv, want nog niet zo heel lang geleden stond ze op het podium als danseres voor toeristen in de Turkse badplaats Antalya.
Van danseres voor Russische toeristen in het Tukrse Atalya tot gezicht van het NOS Journaal en dat in nog geen 15 jaar. Tussendoor rondde de pas 32-jarige Iris de Graaf haar studie Slavische Talen en Ruslandkunde in Groningen af, deed ze een master Journalistiek, had een ze blog over fashion en lifestyle en ging in 2015 bij de NOS reportages maken over de jeugdcultuur. Dankzij haar kennis van Rusland en het Russisch kwam ze terecht op de NOS-buitenlandredactie, wat in 2020 uitmondde in een correspondentschap in Rusland.
Maart 2022, een week na Russische inval in buurland Oekraïne keerde Iris terug vanuit Moskou. De nieuwe Russische censuur maakte de situatie niet alleen hoogst onzeker, Iris vreesde ook voor de veiligheid van haar lokale producent en cameraman. Zeker nadat ze op het vliegveld van de Russische hoofdstad langdurig was ondervraagd over de Nederlandse rol in het Internationale Strafhof.
“Bommen, misdaden, verdriet, geen vluchten meer, een totale exodus van vrienden en kennissen, militaire censuur, intimidaties en arrestaties van directe collega’s. Praktische zaken als niet bij je geld kunnen, mentale uitdagingen van de repressie waar we onder gebukt gingen: het was allemaal niet makkelijk. En om uiteindelijk binnen een paar uur gedwongen te moeten vertrekken uit het land van mijn oma en mijn standplaats, huis en team te moeten achterlaten was een journalistiek én persoonlijk dieptepunt.” Ze schreef op haar Instagram dan ook over een ‘verdrietige dag’, want haar fascinatie voor Rusland en de Russen was nog lang niet gestild.
Die fascinatie voor de Russen begon toen blonde Iris twee jaar als danseres werkte in een animatieteam om Russische toeristen in de hotels in de Turkse badplaats Atalya te vermaken. ‘Omdat ik zoveel Russen tegenkwam, raakte ik door hen gefascineerd’, vertelde ze aan het Gronings Universiteitsblad Broerstraat 5. ‘Veel mensen kennen die clichés over onbeschofte, dronken Russen op vakanties. Er waren daar heel leuke Russische families, maar ik heb inderdaad situaties meegemaakt die aan die clichés voldoen. Mensen die veel geld betaald hadden om daar vakantie te vieren en dachten dat ze baas konden zijn over alles en iedereen. Dat leidde tot conflicten met mij, een vrijgevochten Nederlandse meid. Het fascineerde mij. Ik dacht: ik moet wat met die Russische taal. Toen zag ik die studie in Groningen, waarbij je een semester in Sint-Petersburg kon studeren. Dat haalde me over: yes, ik wil in Rusland studeren en die taal leren.”
Haar interesse voor Rusland had ze overigens van huis uit meegekregen, want een van haar oma’s is opgegroeid in de buurt van Belgorod, een Russische stad vlakbij de grens met Oekraïne. ‘Ik was vroeger gefascineerd door mijn Russische oma en haar verhalen’, vertelde De Graaf. ‘Omdat mijn moeder niet tweetalig is opgevoed, volgde ze af en toe een cursus Russisch. Ik pakte dan stiekem haar schoolboeken en nam ze op zolder door, en luisterde naar de cassettebandjes die erbij hoorden. Het was zo’n mystieke taal voor mij. Ik wilde die ook spreken. Dat had ik van jongs af in mijn hoofd. Met mijn oma oefende ik ook vaak woordjes.’
Maar Rusland mag dan fascineren, het mooiste plekje op aarde vindt Iris toch echt Guadeloupe. “Dat is Guadeloupe, een archipel met twaalf eilanden in de Franse Antillen. Hier is mijn vriend (Lino LeLin, red) geboren en getogen. Voor corona kwamen we hier jaarlijks, want zijn familie woont er. Voor mij is dit het ultieme paradijs, met tropisch regenwoud, vulkanische stranden, en de blauwste zee met koralen en vissen. Ik hoop er ooit te gaan wonen.”
Voordat er sprake kan zijn van een verhuizing naar Guadeloupe gaat Iris de komende jaren aan de slag als Journaal-presentatrice, een job waarvoor ze nu wordt ingewerkt.