Koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix tijdens de viering van Koningsdag 2014 in Graft-De Rijp
Er mag dan bij het nog altijd geplande bezoek van de koninklijke familie op koningsdag aan Eindhoven geen publiek welkom zijn, het wordt wel met voorsprong de duurste koningsdag ooit. Maar liefst 1.75 miljoen is er door de gemeente Eindhoven uitgetrokken om de koninklijke familie te ontvangen. En daarmee wordt het bezoek, waarbij niemand buiten een select, corona getest, gezelschap, de Oranjes te zien zal krijgen, met voorsprong de duurste tv-show van het jaar. En dan is ook nog maar de vraag of het bezoek van een uur niet op het laatste moment gecanceld zal worden.
Een beetje bizar was de oproep van de gemeente Eindhoven wel. ‘Kom de verjaardag van Koning Willem-Alexander niet in Eindhoven vieren’ luidde de boodschap op 27 februari. En wie die raad in de wind slaat, zo waarschuwde het gemeentebestuur alvast, ziet geen glimp van het koninklijk gezelschap omdat de Koning en zijn familie de stad op 27 april in een besloten -en gesloten voor het publiek – omgeving aandoen .
En zelfs dat is nog maar de vraag, want voorzitter Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg zegt dat het tot zeker de tweede week van mei cruciaal blijft om de huidige regels in stand te houden om het coronavirus onder controle te houden. Die regels -‘blijf en werk zo veel mogelijk thuis en ga alleen naar buiten voor bijvoorbeeld boodschappen, (medische) zorg voor jezelf, voor anderen of voor dieren, een frisse neus en onderwijs of werk als dat echt niet thuis kan en ook als je toch bezoek ontvangt, ontvang dan per dag maximaal één gast van 13 jaar of ouder en ga ook niet vaker dan één keer per dag ergens op bezoek – maken dat dat de koning met zijn complete familie op 27 april naar Eindhoven afreist nu al zo goed als onbestaanbaar.
Zelfs wanneer het koninklijk gezelschap geminimaliseerd zou worden tot de koning, koningin en zijn drie dochters zullen de coronamaatregelen met voeten getreden moeten worden. Nog los van het feit dat de familie en iedereen die ook maar in de buurt van het gezelschap komt een coronatest te wachten staat. En zelfs dan is het bezoek aan de lichtstad nog een riskante aangelegenheid. Het coronavirus trekt zich namelijk niets aan van blauw bloed.
Vorig jaar ging de viering in Maastricht in verband met corona niet door. In plaats daarvan vierde de koning samen met koningin Maxima en hun dochters Amalia, Alexia en Ariane zijn 53e verjaardag thuis op Paleis Huis ten Bosch. Maastricht zag vervolgens af van de mogelijkheid om Koningsdag 2021 te organiseren. De stad wachtte liever een moment af waarop iedereen het feest op straat weer kan vieren. In overleg met de Dienst van het Koninklijk Huis en de provincie Limburg besloot Maastricht om in 2021 van het feest af te zien. “Het programma dat wij hadden uitgedokterd voor Koningsdag, past niet in de beperkingen die corona ons oplegt”, aldus een woordvoerder. “Wij wensen de gemeente Eindhoven veel succes met de organisatie.”
De timing van de aankondiging dat koningsdag dit jaar in Eindhoven gevierd zou worden sneeuwde afgelopen eind november 2020 onder, omdat het precies gebeurde op de dag dat voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care Diederik Gommers meldde dat kerst vieren met de familie ervoor de Nederlander niet in zat.
Vreemd was die aankondiging wel. Het koningspaar kwam na de zomer van 2020 alleen nog in klein gezelschap naar buiten en bezoeken werden vooraf niet meer van tevoren aangekondigd om een toeloop van Oranjefans te voorkomen. De afgelopen twee maanden kwam de koning nog geen tien keer voor werk zijn paleis uit, omdat hij zich ervan bewust is, zo zeggen hofkringen, dat al zijn activiteiten onder een vergrootglas liggen en dat er een nieuwe storm zal losbarsten over een bezoek buiten de deur dat als ‘niet noodzakelijk’ wordt gezien. Volgens diezelfde hofkringen zal zolang de strenge coronamaatregelen nog gelden in dat beleid geen verandering komen.
Dat Willem-Alexander en Maxima nog altijd niet hebben besloten om ook dit jaar op Koningsdag op Huis ten Bosch te blijven lijkt er alles mee te maken te hebben dat de populariteit van de monarchie regelrecht samen hangt met zichtbaarheid. En aan zichtbaarheid ontbreekt het al maanden dankzij de pandemie. En dat juist op het moment dat het vertrouwen van het Nederlandse volk in de monarchie zich op een dieptepunt bevindt. Had 76 procent van de Nederlanders in april 2020 nog tamelijk veel of veel vertrouwen in de koning, afgelopen december was dat minder dan de helft (45 procent).
Een ding is al zeker: of de koning met zijn gezelschap nu wel of niet naar Eindhoven komt de kosten voor koningsdag 2021 liggen met 1.75 miljoen (exclusief de kosten van de NOS voor het in beeld brengen van het spektakel) minimaal een half miljoen euro hoger dan alle voorgaande edities omdat het koningspaar vanwege het coronavirus geen traditionele route loopt door de stad.
Bovendien is er extra geld nodig voor technologie en een robuust en veilig digitaal platform die het mogelijk maken om het hybride bezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima thuis te volgen. Eindhoven gaat vooralsnog uit van aanwezigheid van de koninklijke familie op besloten en geheime locaties zonder of met beperkt publiek, waarbij de gemeente geen bezoekers wil. Als de verspreiding van het coronavirus en de maatregelen ertoe dwingen is zelfs een volledig digitaal programma mogelijk. In dat uiterste geval zal de Koninklijke familie het programma dan vanuit Huis ten Bosch meemaken.
Dat de familie de verjaardag de verjaardag van de koning dit jaar wel op een geheime, besloten locaties in Eindhoven viert, in plaats van thuis zoals vorig jaar, lijkt vooral op verzoek van Huis ten Bosch om het afgelopen jaar danig geschonden blazoen op te poetsen. Uitgelekte vakantieplaatjes van het koningspaar op hun nieuwste speeltje, de Wajer speedboot van een slordige twee miljoen euro, het bepaald niet coronaproof poseren met een vrolijke Griekse ober en de bijzonder slecht getimede -Rutte had niet noodzakelijke reizen dringend afgeraden- herfstvakantie in de Griekse vakantievilla en daaropvolgende volkswoede, de snelle terugkeer én vervolgens de koninklijke excuses in een videoboodschap, deden het imago bepaald geen goed.
Op Huis ten Bosch zal de hoop zijn dat premier Rutte de coronamaatregelen die vanaf 31 maart gaan gelden zodanig versoepelt dat een bezoek aan Eindhoven binnen de regels valt. De kans daarop lijkt miniem. Bij de gemeente Eindhoven houdt is die hoop dat het koninklijk gezelschap, of een deel daarvan, naar Eindhoven zal afreizen er ook nog altijd. Natuurlijk wel met de restrictie dat het volk die dag thuisblijft.
Dat Koningsdag (of de voorganger Koninginnedag) , mogelijk voor de tweede keer op rij wordt afgelast zou een unicum zijn. In 2001 ging Koninginnedag niet door vanwege de uitbraak van mond- en klauwzeer. En in 2013 was er geen Koninginnedag vanwege de troonswisseling. Vorig jaar gooide corona roet in het eten. En dit jaar?