De koning is in de coronacrisis populairder dan ooit. Op zijn 53ste verjaardag kreeg hij het rapportcijfer 7,7, het hoogste uit zijn hele ambtsperiode, van zijn onderdanen. Zijn verbindende rol tijdens de grootste crisis van ons land sinds de Tweede Wereldoorlog wordt door acht op de tien Nederlanders gewaardeerd. Maar desondanks vindt een derde van de Nederlanders de kosten van de monarchie veel te hoog. Misschien kan koning Willem-Alexander in deze coronacrisistijd dat vlekje wegwerken door prins Albert II van Monaco te volgen die aankondigde zijn budget voor het paleis en het prinselijk huis met bijna 40% te verminderen vanwege de corona en daarmee samenhangende economische crisis.
Aan de vooravond van zijn 53ste verjaardag kreeg koning Willem-Alexander al een bijzonder cadeautje van zijn 17 miljoen onderdanen. Uit de jaarlijkse Koningsdag-enquête, uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS, kreeg hij voor zijn werk het rapportcijfer 7,7, het hoogste cijfer sinds zijn inhuldiging in 2013. Maar liefs viervijf van de bevolking zegt tevreden te zijn over de manier waarop Willem-Alexander de afgelopen jaren heeft geregeerd. Door de geënquêteerden wordt hij gezien als menselijk, betrokken en meelevend. Maar puntjes van kritiek zijn er ook: over zijn ietwat stijve houding, zijn geërfde titel, maar ook over het geld dat het koningshuis kost.
Maar liefst een derde van de bevolking vindt dat de koning de broekriem best wat kan aanhalen. Ons koningshuis dat officieel voor 44,4 miljoen euro in de boeken van het ministerie van Algemene Zaken staat. Naast de salarissen, koning Willem-Alexander krijgt een ‘grondwettelijke uitkering’ van 949.000 euro, koningin Máxima toucheert 377.000 euro en prinses Beatrix ontvangst een salaris van 537.000 euro, is er nog een vrij te besteden onkostenvergoeding van 4,94 miljoen euro voor de koning, terwijl Máxima en Beatrix respectievelijk nog eens 643.000 euro en ruim 1 miljoen euro aan onkostenvergoeding krijgen.
De begrote 44.4 miljoen voor de monarchie is nog maar het topje van de financiële ijsberg, want in werkelijkheid kost die monarchie de belastingbetaler ruim meer dan 100 miljoen. Dat weten we omdat tien jaar geleden toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende liet weten dat er jaarlijks ongeveer 100 miljoen euro aan kosten voor de Oranjes werden gemaakt. Dat zou nu dus nu, inflatie meegerekend, 120 miljoen moeten zijn. Dat is niet het exacte bedrag, want dat weten we dat niet omdat sinds de jaren zeventig de kosten van de monarchie over verschillende departementen zijn verdeelt omdat zo niet alleen de uitgaven lager te lijken, maar ook om mogelijke critici bij voorbaat de wind uit de zeilen te nemen. Zo staan de kosten van beveiliging, een van de grootste kostenposten, slechts voor een deel op de begroting van de koning.
Nu Nederland dankzij de coronacrisis in financieel zwaar weer komt en minister Wopke Hoekstra van Financiën eind dit jaar een begrotingstekort van maar liefst 11.8%, 92 miljard euro, verwacht, het op een na slechtste resultaat sinds het jaar 1900, maakt dat in politiek Den Haag ook maar weer eens wordt gefluisterd dat het misschien op Huis ten Bosch allemaal wel iets minder kan. Ook al omdat de koning en koningin, net als een groot deel van Nederland, vanuit huis werken en niet meer het land in trekken. En dat maakt dat er alleen al flink minder geld wordt uitgegeven aan beveiligingskosten.
Albert van Monaco leverde vrijwillig 40% procent van zijn koninklijke vergoeding in
Dat geld de achilleshiel van de monarchie is weet koning Willem-Alexander als geen ander. De kosten van de verbouwing van zijn woonpaleis Huis ten Bosch (ruim 60 miljoen), de uitgaven van de koningin aan leuke jurkjes (meer dan een ton per jaar zo wordt vermoed) en de door de Oranjes gedane kunstverkopen en de opgezette constructies om belasting te ontwijken zorgden in het (recente) verleden voor veel rumoer. Maar of de koning bereis is het voorbeeld van prins Albert van Monaco te volgen is zeer de vraag. Doorgaans zegt de koning dan dat niet hij, maar de regering gaat over de miljoenen die hij mag spenderen. De kans dat de koning het geld dat hij nu bespaart vanwege de coronacrisis terug in de staatskas zal terugstorten lijkt dan ook niet al te groot.
Die prins Albert van Monaco (62), hij liep het virus ook zelf op, maar is hersteld en weer aan het werk, verlaagde op eigen initiatief zijn uitkering uit de staatskas met maar liefst met maar liefst 40%. Die uitkering van de prins ging omlaag van 13,2 miljoen naar 8 miljoen euro omdat Albert een bijdrage wil leveren nu het in het vorstendom dankzij de coronapandemie economisch veel slechter gaat. “De ernst van de situatie vereist een strikt financieel beheer (…) om de totale druk op de overheidsuitgaven te verminderen”, aldus de vorst. “In dit verband werd besloten de werkingskosten van het paleis te verlagen met bijna 40%. De toelage gaat van 13,2 miljoen euro naar 8 miljoen euro.”
Het goede voorbeeld van prins Albert lijkt vooralsnog geen navolging te krijgen binnen de Europese royalty. Ook op paleis Huis ten Bosch bleef het stil, terwijl volgens onderzoek van de Universiteit Gent Nederlands en Groot-Brittannië de duurste koningshuizen van Europa hebben. Dat lijkt een gemiste kans waar het de Oranjes betreft, want uit de traditionele koningshuis enquête aan de vooravond van de verjaardag van de koning bleek dat meerderheid van aanhangers van de monarchie het belangrijk vinden dat het koningshuis verantwoording aflegt over de eigen kosten en dat er meer openheid zou moeten zijn over de uitgaven van de monarchie. Aanhangers van Forum voor Democratie (40 procent) en PVV (38 procent) maken zich daar het meest druk over, maar ook onder sympathisanten van D66 en PvdA maken nog respectievelijk 15 en 17 procent zich druk over de tientallen miljoenen die richting Huis ten Bosch gaan.
De huidige coronapandemie, de verwachte extreem hoge werkloosheid en een staatsschuld die explodeert geven koning Willem-Alexander nu een uitgelezen kans om te laten zien dat het koningshuis bereid is ook een financieel steentje bij te dragen in deze crisistijd.