ABBA maakte Agnetha, Benny, Anni-Frid en Bjorn schatrijk, maar niet gelukkig

Een eind zestiger en drie zeventigers. Agnetha Fältskog (68), Benny Andersson (71), Björn Ulvaeus (73) en Anni-Frid Lyngstad (72), het viertal dat als Abba de wereld veroverde, maar die het leven als wereldster weinig geluk bracht. Scheidingen, fobieën, verslaving, een zelfmoord en spijt achtervolgden hen viertal vanaf het begin in 1972. Drama lijkt al bijna 50 jaar een onderdeel van hun succes.

Agnetha Fältskog, Benny Andersson, Björn Ulvaeus en Anni-Frid Lyngstad zijn tijdens en na het ABBA-succesverhaal zeker niet gespaard door het leven. Als de vier van Abba op 6 april 1974 met Waterloo het Eurovisiesongfestival in het Britse Brighton winnen hebben ze elkaar niet alleen muzikaal gevonden. Bjorn Ulvaeus en Agnetha Fältskog zijn dan al drie jaar getrouwd en de ouders van de dan eenjarige Linda. De twee andere ABBA-leden, en Anni-Frid en Benny, hebben ook bij elkaar de liefde gevonden en gaan in 1971 samenwonen voor ze in 1978 trouwen.

Het leven als wereldster valt vooral Agnetha zwaar. Geen van de leden van ABBA was dol op toeren, maar Agnetha had er ronduit een hekel aan. Ze had vliegangst, plankenkoorts, pleinvrees, vrees voor mensenmassa’s en hoogtevrees. “Niemand die een schreeuwend, kolkend, hysterisch publiek heeft meegemaakt, krijgt geen rillingen in de ruggengraat. Het is een dunne lijn tussen feest en dreiging,” zegt ze over de vaak uitzinnige mensenmassa’s waarvoor ABBA optreedt. Na de geboorte vaqn dochter Linda Elin Ulvaeus (23 februari 1973) en zoon Peter Christian Ulvaeus (4 december 1977) vindt ze het nog zwaarder om op toernee te gaan en haar jonge kinderen in de steek te laten.

Waar ABBA tussen 1974 en eind 1982 op het podium zongen met een stralende glimlach was het vooral verdriet die de vrolijkste deuntjes kleurde. Wat niemand dan ook nog weet is dat Benny Andersson een alcoholist is. Pas jaren nadat de groep uit elkaar is gevallen vertelt hij in 2001 in een interview op de Zweedse tv dat dat hij pas sinds dat jaar niet meer drinkt. Hij vertelt ook over zijn moeizame strijd tegen de drankduivel in zijn ABBA-tijd. “Als het gaat om de moeilijke strijd tegen verslaving, maakt het niet uit wie je bent. Ik voelde me niet lekker zonder alcohol, dus ik wist dat ik in de problemen zat. Ik zocht hulp. Ik wist dat als ik bleef drinken, het risico bestond dat ik alles zou verliezen. Als je lang genoeg genoeg drinkt, verlies je dingen.’ Het kost hem in ieder geval zijn huwelijk met Anni-Frid. Drie jaar na de echtverbintenis in 1978 zijn ze al gescheiden.

Alle roem en succes begint in de loop der jaren bij alle groepsleden steeds meer haar tol te eisen. In 1981 verschijnt nog het album The Visitors met daarop de wereldhits ‘One Of Us’ en ‘Head Over Heels’. Het jaar gaat ABBA weer de studio in, maar al snel blijkt dat beide scheidingen hun uitwerking hebben gehad op de magie van ABBA. Het album wordt nooit afgemaakt. In december 1982 gaat ABBA tijdelijk uit elkaar gaat, maar het blijkt het definitieve einde te zijn.

ABBA mag dan uit elkaar zijn de ABBA-manie gaat onverminderd door. Blonde Agnetha heeft nog een paar jaar succes als soloartiest, maar trekt zich in 1988, depressief, terug uit de muziek met een “Ik wilde alleen maar stil en rustig leven.”

De jaren die volgen zijn zwaar: Agnetha trouwt met chirurg Thomas Sonnefeld. Een huwelijk waarvan de wereld pas weet als ze na drie jaar, in 1993, scheidt. Een jaar later pleegt haar moeder zelfmoord en weer een jaar later, in 1995, sterft haar vader. Haar depressie worden erger en erger. “Er was een periode waarin de muziek stil viel,” zegt ze daarover. “Zowel in mezelf als om me heen. En dan is eind jaren negentig van de vorige eeuw nog de curieuze periode in haar leven waarin ze een relatie heeft met de Nederlandse vorkheftruckchauffeur Gert van der Graaf (zie kader).

Agnetha kiest uiteindelijk voor een teruggetrokken op een eilandje Helgö in de archipel van Stockholm met haar twee kinderen uit het huwelijk met ABBA’s Bjorn, Christian en Linda. Ze brengt haar dagen door met paardrijden, astrologie, yoga en haar vier kleinkinderen waar ze dol op is.

In 2004 keert ze terug in de muziek met covers van haar jeugdidolen uit de vroege jaren 60, waaronder Sandie Shaw, Art Garfunkel, Doris Day, Connie Francis, Petula Clark en Dusty Springfield. Ze verschijnt ook weer wat vaker in het openbaar. In 2013 verrast Agnetha met het album A en promoot Fältskog die plaat twee weken in Londen. Het maakt dat – al dan niet toevallig- dat ze niet aanwezig kan zijn bij de opening van het ABBA The Museum in Stockholm, waar Lyngstad, Andersson en Ulvaeus wel bij zijn. Dat jaar is ook haar eerste liveoptreden in 25 jaar als ze het nummer I should have followed you home samen met Gary Barlow live zingt tijdens het door de BBC georganiseerd liefdadigheidsconcert Children in Need Rocks in London.

Ook voor Anni-Frid, nu 75, gaat het leven na ABBA niet bepaald over rozen. Net als Agnetha probeert ze het solo, maar ook net als bij Agnetha staat het succes niet in verhouding met de successen die ze met ABBA heeft gehad. “Ik moet vast een record gevestigd hebben in het niet halen van de hitparade,” zegt ze, maar ze zit er niet echt mee: “Rijk en beroemd zijn staan niet gelijk aan geluk, de druk werd me wel eens te veel.” Ze besteedt veel tijd aan het beschermen van het milieu. “Mijn betrokkenheid hierbij is geen hobby of een tweede baan,” zegt ze. “Het is een manier van leven die recht uit mijn hart komt.”

Nuchter is ze over het feit dat ABBA nog altijd zo populair is. “De internationale media proberen een soort hysterie rond ABBA te creëren die er niet is. Ze proberen een mythe van ons te maken, waar we niet echt op zitten te wachten.” Ze verhuist naar Zwitserland om in te trekken in het familiekasteel van haar nieuwe liefde, de adellijke architect, prins Heinrich Ruzzo von Reuss, graaf van Plauen. Nadat ze in 1992 met de Duitse prins trouwt heet ze officieel Hare Hoogheid Prinses Anni-Frid Synni Reuss van Plauen.

Aan de zijde van haar prins leert Anni-Frid ook de Zweedse koninklijke familie goed kennen, haar Heinrich had met koning Carl Gustaf van Zweden op kostschool gezeten, en wordt ze een goede vriendin van koningin Silvia. Anni-Frid treedt in 1993 samen met “The Real Group” op tijdens een voorstelling ter ere van de 50e verjaardag van koningin Silvia. Daar zingt ze een a-capellaversie van ABBA’s hit Dancing Queen.

Maar ook, net als bij Agnetha, slaat bij Anni-Frid het noodlot toe. In 1998 komt Frida’s dochter Ann Lise-Lotte, uit haar huwelijk met Ragnar Frederiksson van voor haar ABBA-tijd, om het leven bij een auto-ongeluk. Een jaar later sterft haar man, prins Heinrich op 49-jarige leeftijd, aan lymfklierkanker. Nu heeft Anni-Frid nu een relatie met Henry Smith, de 5de burggraaf Hambledon, met wie ze in Zermatt en deels op Majorca woont. “Ik heb geleerd nooit nooit te zeggen,” aldus Lyngstad. “Je weet gewoon niet wat er kan gebeuren. Maar ik heb nu een leeftijd waarop je het wat rustiger aan gaat doen. Maar ik geniet nog altijd van zingen. Ik zing nog altijd – thuis.”

De mannen van ABBA vergaat het relatief beter. Björn en Benny blijven nadat de groep stopt actief samenwerken. Met z’n tweeën schrijven en produceren succesvolle theaterproducties als Chess en Mamma Mia!, de musical gebaseerd op de liedjes van ABBA. Benny trouwt in 1981 met de Zweedse tv-presentatrice Mona Nörklit. Veertig 40 jaar later zijn ze nog steeds samen. Met Mona heeft Benny een zoon, de in 1982 geboren Ludvig, die nu net als zijn vader vroeger een eigen band heeft. En net zoals zijn vader jarenlang verslaafd is geweest. Niet alleen aan alcohol, maar ook aan drugs. “Als je de genen hebt en je steekt er net zoveel moeite in als ik, is het mogelijk om vrij snel te drinken en verslaafd te raken. Bovendien, als je veel andere drugs gebruikt, zoals ik deed, proces gaat nog sneller.”

Bjorn Ulvaeus vindt na Agnetha nieuwe liefde bij muziekjournalist Lena Källersjö met wie hij op 6 januari 1981 trouwt en later dochters Emma Eleonora (1982) en Anna Linnea (1986) krijgt. Het stel woont tegenwoordig op een privé-eiland in Djursholm , een chique wijk in de gemeente Danderyd ten noorden van Stockholm.

Ulvaeus leidt al wel decennia aan ernstig geheugenverlies op lange termijn. In een tv-interview vertelt Ulvaeus dat het geheugenverlies te maken had met het episodisch geheugen, het geheugen voor persoonlijke gebeurtenissen. Hij vertelde ook dat hij niet terug verlangde naar zijn dagen bij ABBA: “Het was goed zolang het duurde.”

De Britse krant The Guardian noemde Bjorn Zweden’s ‘meest bekende geldloze campagnevoerder’. Nadat zijn zoon Peter Christian, uit zijn huwelijk met Agnetha, werd beroofd, werd Ulvaeus een evangelist werd voor elektronisch betalen. Volgens Bjorn is contant geld de primaire oorzaak van misdaad omdat ‘alle activiteit in de zwarte economie contant geld vereist.” Bjorn zou al meer dan tien jaar zonder contant geld door het leven gaan. Het ABBA The Museum in Stockholm werkt sinds de opening in mei 2013, op zijn verzoek, ook zonder contant geld.